Anavatanı Hindistan olan hıyar çok eskiden beri yetiştirilen geleneksel sebzelerimizdendir. Sıcak ve rutubeti sever. Seralarda kolayca yetiştiği için yıl boyu eksik olmaz. Hıyar yetişme süresi kısa olması bakımından yaz aylarının kısa sürdüğü soğuk iklimlerde bile yetiştirilebilir.
Sofralık ve turşuluk çeşitleri ayrıdır.
Kornişon denen turşuluk cinslerin kabukları kabarcıklı ve hafif dikenli, eti daha susuz ve serttir.
Sofralık cinsler çok çeşitlidir. Ev bahçeleri için hibrid çeşitler daha uygundur. Bu cinsler virüs hastalıklarına dayanıklıdır. Döllenmeden her çiçekten bir meyve verdiği için az sayıda bitkiden çok verim alınır. Yalnız her yıl taze tohum satın alınmalıdır.
İKLİM -TOPRAK
Sıcak-ılıman iklim bitkisidir. Hıyar için rüzgardan korunmuş güneşli bir yer ayrılmalıdır. Ancak gün içinde birkaç saat gölgeden rahatsız olmaz.Gevşek, süzek ve humuslu toprakta iyi yetişir. Gübreyi çok sever.
DİKİM VE BAKIM İŞLERİ
Hıyar tohum halinde veya saksıda yetiştirildikten sonra fide olarak bahçeye dikilebilir.
Saksılara mart ayında tohum ekilir ve ılık bir yerde tutulur. Her saksıda tek fide büyütülür. Havalar ısınmaya başlayınca fideler yavaş yavaş dışarı alıştırılır. İklim durumuna göre nisan sonundan itibaren dışarı ekilebilir.
Toprak bolca yanmış gübre ile beraber çok iyi işlenmeli, toprak güzelce ufalanmalıdır.
İşlenmiş ve hazırlanmış toprak 1 metre genişliğinde evleklere ayrılır.İçerisine 50 cm. aralıklarla çift sıra ocaklar açılır. Ocaklara tekrar ikişer avuç yanmış gübre atılır ve çapa ile toprağa karıştırılır.
Tohumla ekimde her çukura 2 cm. derinlikte 3-4 tohum ekilir ve toprak hafifçe bastırılır. Sulamak gerekmez. Fideler çıkınca en kuvvetli 1-2 fide bırakılır, kalanı sökülür.
Saksı içindeki fideler ise toprakları döktürülmeden çıkarılarak çukurlara dikilir ve dikkatle sulanır. Fideler 7-8 cm olunca ilk çapa yapılır. Kılcal köklerin zarar görmemesi için fazla derin yapılmamalıdır. Sonraki çapalarda fidelerin boğazları hafifçe doldurulur. Fideler 6-7 yapraklı olunca tepe filizi koparılarak bitkinin yan dallar vermesi sağlanır.
Hıyar yerde yetiştirildiği takdirde meyveleri çamurlanabilir veya dallarına basılırsa acılaşması kaçınılmazdır. Çardakta yetiştirmek en iyisidir. Böylece hem yer kaybı olmaz hem de bitki daha verimli olur.
Bitkiler uzamaya başlayınca sırıklarla 2 m. yüksekliğinde geçici bir çardak yapılır ve ipler gerilerek fidelerin bunlara sarması sağlanır.
Hıyar meyve dökmeye başlamadan önce fazla sulanmaz. Meyve zamanı ise düzenli olarak sulanmalı, toprağı daima nemli olmalıdır. 2-3 günde bir sabah veya akşam sulanır. Arada bir verilecek gübre şerbeti verimi çok artırır.
Hıyar mantar hastalıklarına çok çabuk tutulur. Tedbir olarak fide zamanından itibaren her 2 haftada bir mantar ilacı yapılır. Özellikle fazla yağış olduğunda hemen peşinden ilaç yapılması çok iyi olur.
Sonbaharı ılık geçen yerlerde turfanda hıyar yetiştirmek için ağustos başlarında yeniden tohum ekilebilir.
Salatalığın Besin Değeri
%95‘i su olan salatalık, vücudun ihtiyaç duyduğu besin lifini ve suyu almak için çok iyi bir kaynaktır. A vitamini, B6 vitamini ve C vitamini bakımından zengindir. Yine vücudumuz için önemli olan kalsiyum, potasyum, magnezyum ve silika minerallerini içerir. Salatalığın en güzel yanlarından biride çok az kalorili olmasıdır. Diyetlerin kurtarıcısı salatalığın yarım kilosu (kabuklu) yaklaşık 100 kalori içerir.
Salatalığın Besin Değerleri
Sofralık ve turşuluk çeşitleri ayrıdır.
Kornişon denen turşuluk cinslerin kabukları kabarcıklı ve hafif dikenli, eti daha susuz ve serttir.
Sofralık cinsler çok çeşitlidir. Ev bahçeleri için hibrid çeşitler daha uygundur. Bu cinsler virüs hastalıklarına dayanıklıdır. Döllenmeden her çiçekten bir meyve verdiği için az sayıda bitkiden çok verim alınır. Yalnız her yıl taze tohum satın alınmalıdır.
İKLİM -TOPRAK
Sıcak-ılıman iklim bitkisidir. Hıyar için rüzgardan korunmuş güneşli bir yer ayrılmalıdır. Ancak gün içinde birkaç saat gölgeden rahatsız olmaz.Gevşek, süzek ve humuslu toprakta iyi yetişir. Gübreyi çok sever.
DİKİM VE BAKIM İŞLERİ
Hıyar tohum halinde veya saksıda yetiştirildikten sonra fide olarak bahçeye dikilebilir.
Saksılara mart ayında tohum ekilir ve ılık bir yerde tutulur. Her saksıda tek fide büyütülür. Havalar ısınmaya başlayınca fideler yavaş yavaş dışarı alıştırılır. İklim durumuna göre nisan sonundan itibaren dışarı ekilebilir.
Toprak bolca yanmış gübre ile beraber çok iyi işlenmeli, toprak güzelce ufalanmalıdır.
İşlenmiş ve hazırlanmış toprak 1 metre genişliğinde evleklere ayrılır.İçerisine 50 cm. aralıklarla çift sıra ocaklar açılır. Ocaklara tekrar ikişer avuç yanmış gübre atılır ve çapa ile toprağa karıştırılır.
Tohumla ekimde her çukura 2 cm. derinlikte 3-4 tohum ekilir ve toprak hafifçe bastırılır. Sulamak gerekmez. Fideler çıkınca en kuvvetli 1-2 fide bırakılır, kalanı sökülür.
Saksı içindeki fideler ise toprakları döktürülmeden çıkarılarak çukurlara dikilir ve dikkatle sulanır. Fideler 7-8 cm olunca ilk çapa yapılır. Kılcal köklerin zarar görmemesi için fazla derin yapılmamalıdır. Sonraki çapalarda fidelerin boğazları hafifçe doldurulur. Fideler 6-7 yapraklı olunca tepe filizi koparılarak bitkinin yan dallar vermesi sağlanır.
Hıyar yerde yetiştirildiği takdirde meyveleri çamurlanabilir veya dallarına basılırsa acılaşması kaçınılmazdır. Çardakta yetiştirmek en iyisidir. Böylece hem yer kaybı olmaz hem de bitki daha verimli olur.
Bitkiler uzamaya başlayınca sırıklarla 2 m. yüksekliğinde geçici bir çardak yapılır ve ipler gerilerek fidelerin bunlara sarması sağlanır.
Hıyar meyve dökmeye başlamadan önce fazla sulanmaz. Meyve zamanı ise düzenli olarak sulanmalı, toprağı daima nemli olmalıdır. 2-3 günde bir sabah veya akşam sulanır. Arada bir verilecek gübre şerbeti verimi çok artırır.
Hıyar mantar hastalıklarına çok çabuk tutulur. Tedbir olarak fide zamanından itibaren her 2 haftada bir mantar ilacı yapılır. Özellikle fazla yağış olduğunda hemen peşinden ilaç yapılması çok iyi olur.
Sonbaharı ılık geçen yerlerde turfanda hıyar yetiştirmek için ağustos başlarında yeniden tohum ekilebilir.
Salatalığın Besin Değeri
%95‘i su olan salatalık, vücudun ihtiyaç duyduğu besin lifini ve suyu almak için çok iyi bir kaynaktır. A vitamini, B6 vitamini ve C vitamini bakımından zengindir. Yine vücudumuz için önemli olan kalsiyum, potasyum, magnezyum ve silika minerallerini içerir. Salatalığın en güzel yanlarından biride çok az kalorili olmasıdır. Diyetlerin kurtarıcısı salatalığın yarım kilosu (kabuklu) yaklaşık 100 kalori içerir.
Salatalığın Besin Değerleri
- 100 gram salatalık;
- 2.8 mg C vitamini (günlük ihtiyacın %5’si)
- 105 IU A vitamini (günlük ihtiyacın %2’si)
- 16.4 mcg K vitamini (günlük ihtiyacın %21’i)
- 7 mcg folat (günlük ihtiyacın %2’si)
- 16 mg kalsiyum (günlük ihtiyacın %2’si)
- 0.3 mg demir (günlük ihtiyacın %2’si)
- 13 mg magnezyum (günlük ihtiyacın %3’si)
- 24 mg fosfor (günlük ihtiyacın %2’si)
- 147 mg potasyum (günlük ihtiyacın %4’si)
- 0.2 mg çinko (günlük ihtiyacın %1’i)
- 0.1 mg manganez (günlük ihtiyacın %4’si) içerir.
- Kilo vermek için yapılan diyetlerde az kalorili ve faydalı bir atıştırmalıktır
- Sindirime yardımcı olur
- Salatalık suyu gastrit, ülser ve mide yanmasına iyi gelir
- Cilde uygulandığında tahrişi hafifletir
- Potasyum içeriği ile hem yüksek hem de düşük kan basıncını dengeler
- Salatalık içinde bulunan bir enzim protein olan “erepsin” kabızlığa iyi gelir
- Göz kapakları üzerine birer dilim salatalık konduğunda şişliği alır ve gözleri dinlendirir
- Böbrek, idrar kesesi, karaciğer ve pankreas ile ilgili hastalıklara iyi gelir
- Aşırı ürik asit üretimini önlemek için havuç suyuyla birlikte karıştırılarak içilebilir