Birkaç on yıldır nikotin ve bağımlılığı ile uğraşıyorsunuz. Sizce insanlar sigarayı bir gün bırakacak mı?
Bence evet. Ama bana nikotin kullanmayı bırakıp bırakmadıklarını sorarsanız, cevabım hayır olur. Alkol veya kafein gibi kültürel uyuşturucular hâlâ popüler. Sigara söz konusu olduğunda, bugün zaten nikotin kullanmak için çok çeşitli alternatifler var. Isıtılmış tütünden elektronik sigaraya veya nikotin içeren çantalara – İsveç snusu gibi. Onun sayesinde bugün kendi ülkemde sigara içenlerin sayısı sadece yüzde beş.
Bundan bir ay önce 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü kutlandı. Bu vesileyle Çek medyasında yer alan birçok makale, sigarayla mücadelede başkalarına model olan bir ülke olarak İsveç’ten bahsetmiştir. İsveç deneyimini bu kadar benzersiz kılan nedir ve diğer ülkeler neden onu takip etsin?
Tabii ki, tek bir mucize hamle değil, kapsamlı bir önlemler ve yaklaşımlar dizisiydi. Ve tarihimiz de bunda önemli bir rol oynuyor – İsveç her iki dünya savaşında da tarafsız bir ülke kaldığı için şanslıydı – bu nedenle askerler paketlere sigara koymadı ve onlara bir bağımlılık geliştirmedi. Bu yüzden iyi başlangıç koşullarımız vardı.
AB, on beş yıl içinde tütünsüz bir nesile sahip olmayı kendine hedef olarak belirlemiştir. Sizce gerçekçi mi?
Bunda biraz sıkıntı var, yeterince olumlu uyaran kullanmıyoruz diye düşünüyorum. Elektronik sigara gibi alternatif ürünler, geleneksel sigaralardan daha az zararlı olduğu kanıtlansa da bazı Avrupa ülkelerinde yasaklanmıştır.
Aynı zamanda, çok iş yapabilen ve çok yardımcı olabilen, kesinlikle iyi ayarlanmış bir düzenleyici sistemdir. Örneğin İsveç’te alkolü çok sıkı bir şekilde düzenliyoruz, muhtemelen çoğu Avrupa ülkesinden daha sıkı düzenlemelerimiz var. Ancak bunu aşamalı olarak yapıyoruz, bazı alkol türleri diğerlerinden daha zararlıdır. Arada bir akşam yemeğinin yanında içilen iyi bir şarabın, bir şişe ucuz votkadan daha az zarar verdiği açıktır.
Bazı politikacıların nikotin alternatiflerini giderek daha sıkı bir şekilde düzenleme çabalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Örneğin, AB’de ısıtılmış tütünde karakteristik tatların yakında yasaklanması?
Tütün ürünleri ve nikotinin kesinlikle düzenlenmesi gerektiğini düşünüyorum. Ancak Avrupa Birliği bu konuda doğru yönde ilerlemiyor. İsveç’te, okullar ve hastaneler gibi belirli yerlerde sigara içmeyi oldukça katı bir şekilde kısıtlıyoruz ve sigara pazarlamasını düzenliyoruz. Alkolü de daha sert düzenlemeye başladık ama nasıl? Ürün ne kadar zararlı ise o kadar fazla vergi alınır. Ayrıca kullanıcıları daha az zararlı alternatiflere geçmeye motive eder. Örneğin nikotin torbaları, bariz bir şekilde en az zararlı kullanım şeklidir. Daha çok kafeine benzerler. Kanımca, mantıksal olarak yanıcı sigaralardan çok daha düşük bir yüke sahip olmaları gerekir.
Yeni Zelanda geçtiğimiz günlerde sigarayı belirli bir yaştan itibaren tamamen yasaklayacak bir yasa çıkardı. Sigara içen biri bir belge gösterir ve belli bir doğum yaşından itibaren artık sigara bulamaz. Sence bu akıllıca mı? İnsanlar yasak olanı sever.
Bir şeyi yasaklamanın onu cazip hale getirdiğine katılıyorum. Ayrıca, böyle bir prosedür organize suça katkıda bulunur. Yeni Zelanda’da ve ayrıca Singapur’da, bahsettiğiniz prosedür çok ihtiyatlı – her yıl, bir yıllık yasal sigara içenler azalacak. Klasik sigaralara olan talep daha sonra giderek azalır. Bu uzun vadeli bir stratejidir – birkaç on yıl alacaktır. Bu yüzden nikotin içeren farklı ürünler için farklı vergi yükü bantlarının doğru yol olduğunu düşünüyorum.
Programlarında sigarayla mücadele eden ve sigara içen sayısını azaltan siyasetçilere ne tavsiye edersiniz?
Bilim adamlarını dinleyin. Çek Cumhuriyeti’nde nispeten makul yasalarınız var, şimdi bu yolda devam etmeniz gerekiyor. Toplumda her zaman hem yasal hem de yasadışı uyuşturucu arzusu olacaktır. Ve insanlar arasında her zaman nikotine bir ilgi olacaktır. Karşı karşıya olduğumuz şey nikotin yasağı değil – bu sadece daha fazla komplikasyon getirir. Görevimiz, nikotinin mümkün olduğunca az zarar vermesini sağlamaktır ve bunun için iyi ve makul bir düzenleyici çerçeveye ihtiyacımız var.
Bence evet. Ama bana nikotin kullanmayı bırakıp bırakmadıklarını sorarsanız, cevabım hayır olur. Alkol veya kafein gibi kültürel uyuşturucular hâlâ popüler. Sigara söz konusu olduğunda, bugün zaten nikotin kullanmak için çok çeşitli alternatifler var. Isıtılmış tütünden elektronik sigaraya veya nikotin içeren çantalara – İsveç snusu gibi. Onun sayesinde bugün kendi ülkemde sigara içenlerin sayısı sadece yüzde beş.
Bundan bir ay önce 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü kutlandı. Bu vesileyle Çek medyasında yer alan birçok makale, sigarayla mücadelede başkalarına model olan bir ülke olarak İsveç’ten bahsetmiştir. İsveç deneyimini bu kadar benzersiz kılan nedir ve diğer ülkeler neden onu takip etsin?
Tabii ki, tek bir mucize hamle değil, kapsamlı bir önlemler ve yaklaşımlar dizisiydi. Ve tarihimiz de bunda önemli bir rol oynuyor – İsveç her iki dünya savaşında da tarafsız bir ülke kaldığı için şanslıydı – bu nedenle askerler paketlere sigara koymadı ve onlara bir bağımlılık geliştirmedi. Bu yüzden iyi başlangıç koşullarımız vardı.
AB, on beş yıl içinde tütünsüz bir nesile sahip olmayı kendine hedef olarak belirlemiştir. Sizce gerçekçi mi?
Bunda biraz sıkıntı var, yeterince olumlu uyaran kullanmıyoruz diye düşünüyorum. Elektronik sigara gibi alternatif ürünler, geleneksel sigaralardan daha az zararlı olduğu kanıtlansa da bazı Avrupa ülkelerinde yasaklanmıştır.
Karl Fagerström
|
Aynı zamanda, çok iş yapabilen ve çok yardımcı olabilen, kesinlikle iyi ayarlanmış bir düzenleyici sistemdir. Örneğin İsveç’te alkolü çok sıkı bir şekilde düzenliyoruz, muhtemelen çoğu Avrupa ülkesinden daha sıkı düzenlemelerimiz var. Ancak bunu aşamalı olarak yapıyoruz, bazı alkol türleri diğerlerinden daha zararlıdır. Arada bir akşam yemeğinin yanında içilen iyi bir şarabın, bir şişe ucuz votkadan daha az zarar verdiği açıktır.
Bazı politikacıların nikotin alternatiflerini giderek daha sıkı bir şekilde düzenleme çabalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Örneğin, AB’de ısıtılmış tütünde karakteristik tatların yakında yasaklanması?
Tütün ürünleri ve nikotinin kesinlikle düzenlenmesi gerektiğini düşünüyorum. Ancak Avrupa Birliği bu konuda doğru yönde ilerlemiyor. İsveç’te, okullar ve hastaneler gibi belirli yerlerde sigara içmeyi oldukça katı bir şekilde kısıtlıyoruz ve sigara pazarlamasını düzenliyoruz. Alkolü de daha sert düzenlemeye başladık ama nasıl? Ürün ne kadar zararlı ise o kadar fazla vergi alınır. Ayrıca kullanıcıları daha az zararlı alternatiflere geçmeye motive eder. Örneğin nikotin torbaları, bariz bir şekilde en az zararlı kullanım şeklidir. Daha çok kafeine benzerler. Kanımca, mantıksal olarak yanıcı sigaralardan çok daha düşük bir yüke sahip olmaları gerekir.
Yeni Zelanda geçtiğimiz günlerde sigarayı belirli bir yaştan itibaren tamamen yasaklayacak bir yasa çıkardı. Sigara içen biri bir belge gösterir ve belli bir doğum yaşından itibaren artık sigara bulamaz. Sence bu akıllıca mı? İnsanlar yasak olanı sever.
Bir şeyi yasaklamanın onu cazip hale getirdiğine katılıyorum. Ayrıca, böyle bir prosedür organize suça katkıda bulunur. Yeni Zelanda’da ve ayrıca Singapur’da, bahsettiğiniz prosedür çok ihtiyatlı – her yıl, bir yıllık yasal sigara içenler azalacak. Klasik sigaralara olan talep daha sonra giderek azalır. Bu uzun vadeli bir stratejidir – birkaç on yıl alacaktır. Bu yüzden nikotin içeren farklı ürünler için farklı vergi yükü bantlarının doğru yol olduğunu düşünüyorum.
Programlarında sigarayla mücadele eden ve sigara içen sayısını azaltan siyasetçilere ne tavsiye edersiniz?
Bilim adamlarını dinleyin. Çek Cumhuriyeti’nde nispeten makul yasalarınız var, şimdi bu yolda devam etmeniz gerekiyor. Toplumda her zaman hem yasal hem de yasadışı uyuşturucu arzusu olacaktır. Ve insanlar arasında her zaman nikotine bir ilgi olacaktır. Karşı karşıya olduğumuz şey nikotin yasağı değil – bu sadece daha fazla komplikasyon getirir. Görevimiz, nikotinin mümkün olduğunca az zarar vermesini sağlamaktır ve bunun için iyi ve makul bir düzenleyici çerçeveye ihtiyacımız var.